Als in een team meerdere personen leiderschap opnemen, is het hechter én presteert het beter. Dat stelt prof. Katrien Fransen (KU Leuven) vast bij onderzoek naar gedeeld leiderschap in de sport, organisaties en de academische wereld. Vertaald naar je school: “Samen aanstekelijke trekkers onder de leraren kiezen, geeft meer wij-gevoel én betere resultaten.”

In elke setting die Katrien Fransen, professor aan de onderzoeksgroep Fysieke Activiteit, Sport en Gezondheid onderzocht, stelt ze hetzelfde vast: “Er wordt vaak heel veel verwacht van die ene formele leider. Die moet de beste zijn op elk domein: taaksturing, sfeerbeheer, motivatie, het gezicht zijn van de organisatie … Dat is niet alleen onrealistisch – één mens heeft zelden al die leiderschapstalenten – het is ook onhoudbaar voor die persoon zelf. Dat lijkt me ook te gelden voor de directeur van een school, kijk maar naar de hoge uitval en wissels."

“Door alle verwachtingen bij de directeur te leggen, gaat er bovendien heel wat leiderschapstalent verloren binnen het team. Dat kan voor frustraties zorgen, omdat teamleden zich onderschat voelen en beslissingen vallen zonder hun inspraak. Bovendien dreigt voor sommige beleidsterreinen zo een gebrek aan aandacht omdat één persoon nu eenmaal niet alles kan overzien. Maar het belangrijkste inzicht uit ons onderzoek: zelfs een unieke leider die het uitstekend doet op álle vlakken, blijkt niet de sleutel tot succes. Integendeel, teams die het leiderschap verdelen, presteren beter en ervaren een hoger welzijn.”

Daarom pleit Katrien Fransen voor gedeeld leiderschap, ook in het onderwijs, waarbij de groep de juiste leraren bekrachtigt om eenleiderschapsrol op te nemen (zie kader). “Je ontlast de directeur én geeft mensen de kans om het beleid mee vorm te geven en hun leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen. Aanstekelijke leidersfiguren kunnen ook wonderen doen om de sfeer in de school te verbeteren en hun collega’s te motiveren.”

“Dat gedeeld leiderschap staat het lesgeven niet in de weg en hoeft ook niet tot extra taakbelasting te leiden”, benadrukt ze. “Integendeel, door alle talenten binnen het team optimaal te benutten, verbetert juist de teamefficiëntie.”

“Zo kan een innovatieve leider die zich specialiseert in AI collega’s praktische tips bieden die dagelijkse taken vereenvoudigen. Leiders die goed zijn in verbinden, kunnen de kennisdeling binnen het team versterken, wat de kwaliteit van het onderwijs ten goede komt en daar een ware teamprestatie van maakt. Sterke sociale leiders verbeteren dan weer de sfeer binnen het lerarenteam, wat bijdraagt aan het welzijn van alle collega’s. Door talenten zo in te zetten, sta je als team sterker dan wanneer iedereen geïsoleerd aan zijn eigen takenpakket werkt.”

Lees verder: Sterkere teamprestaties? Geef leraren een leidersrol, Klasse, 31 mei 2024