Lokale besturen moeten hun leefloners meer aan het werk krijgen. Leefloners waren sinds 2014 verplicht zich in te schrijven bij de VDAB, maar moeten nu actiever worden gestimuleerd. De Vlaamse Regering wil meer leefloners aan het werk te krijgen en lokale besturen stimuleren om ze meer te activeren.
Van de meer dan 40.000 leefloners in Vlaanderen vindt 22,5 procent na 1 jaar werk, ondanks een actieve begeleiding naar werk voor de meesten van hen. Het zijn de OCMW's die verantwoordelijk zijn voor de begeleiding van leefloners. Meestal doen zij dit via een contract, een geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie (GPMI), waarbinnen een traject naar werk wordt opgesteld als de betrokkene arbeidsbekwaam is. Voor driekwart van de leefloongerechtigden is zo'n traject uitgetekend.
Ook de VDAB speelt zijn rol. Een federale omzendbrief vraagt de lokale besturen namelijk om leefloners in te schrijven bij de gewestelijke arbeidsbemiddelingsdiensten. Maar in de praktijk zijn er grote verschillen tussen de verschillende steden en gemeenten. Ongeveer 56 procent van de Vlaamse leefloners is bij de VDAB gekend. Daarnaast is ook iets meer dan de helft van de 17.000 Oekraïense ontheemden die een equivalent leefloon ontvangen bij de VDAB ingeschreven. Van de leefloongerechtigden die bij de VDAB gekend zijn, gaat 40 procent na 1 jaar aan de slag.
De federale beleidsverklaring als uitgangspunt
Om de burgers te beschermen tegen armoede en sociale uitsluiting, besliste de federale regering eind 2011 reeds om maatregelen te nemen, in het bijzonder om de integratie in de maatschappij via werk en sociale activering te ondersteunen.
Zo kan men in de algemene beleidsverklaring het volgende lezen: "Arbeid is in algemene zin de beste remedie om armoede te bestrijden. In dat verband zal de regering voorrang geven aan activering via overleg met de Gewesten, de Gemeenschappen en in samenwerking met de lokale besturen. Onder voorbehoud van overleg met de Gewesten zullen de OCMW’s, ingeval van toekenning van het leefloon, verplicht zijn de begunstigde te activeren door hem in te schrijven bij de gewestelijke dienst voor arbeidsvoorziening."
De omzendbrief van 2014 was duidelijk. De inschrijving als werkzoekende brengt voor de persoon in kwestie een aantal verplichtingen met zich mee, zo moet hij gevolg geven aan de werkaanbiedingen die de gewestelijke arbeidsbemiddelingsdienst hem bezorgt, moet hij het bewijs leveren dat hij actief naar werk zoekt, moet hij reageren als hij wordt opgeroepen door de gewestelijke arbeidsbemiddelingsdienst, …
Het wordt de OCMW’s dan ook sterk aangeraden gebruik te maken van een systeem om de regionale dienst arbeidsbemiddeling aan te tonen dat de opvolging wordt uitgevoerd en dat de begeleiding van een begunstigde in zijn zoektocht naar werk is gegarandeerd. Zo kan het OCMW, bijvoorbeeld, deze opvolging systematiseren in het geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie.
Actievere rol voor VDAB
Ministers Brouns en Somers willen de inschakeling van de VDAB, die er eigenlijk altijd is geweest, nu activeren. "Om meer leefloners aan de slag te krijgen, willen we de inschrijvingsplicht bij de VDAB decretaal verankeren en gaan we objectieve richtlijnen uitwerken voor de OCMW's over wie arbeidsgeschikt is en wie niet. Ook de Oekraïense vluchtelingen in Vlaanderen zullen we daarmee bereiken", zegt Brouns. "Daarnaast gaan we zorgen voor een betere informatie-uitwisseling tussen de OCMW's en de VDAB en willen we de drempel naar de VDAB-dienstverlening voor de leefloners verlagen."
Opdracht voor het lokaal bestuur
Waar de inschrijving bij VDAB verplicht is, blijven OCMW's en lokale besturen de keuze behouden om zelf leefloongerechtigden te activeren of om de VDAB in te schakelen voor de activering. Om lokale besturen daartoe te stimuleren, "voorzie ik een premie van 1.000 euro voor de gemeenten per geactiveerde leefloner boven het Vlaamse gemiddelde. Een gemeente kan dit met of zonder VDAB doen", zegt minister Somers. Intussen blijft de VDAB door de verplichte inschrijving op de hoogte van het aantal leefloners en kan de dienst de OCMW's waar dat gewenst is, bijstaan in opleiding of de volledige trajectbegeleiding.
Om de lokale besturen "nog meer vrijheid te geven in hoe ze leefloners activeren", voorziet Somers 20 miljoen euro over 2023 en 2024 samen.
Bronnen:
VRT-nieuws, 8 mei 2023 -Vlaamse Regering wil leefloners verplichten zich in te schrijven bij VDAB.